Spis Treści

Epitomy

Spis Treści

Epitomy

Poprzedni Następny

Apd. 1.107-109: Jazon, wnuk Kretheusa, i przyrodni brat jego ojca, Pelias

[1,107] {1,9,16} Ajson, syn Kretheusa, i Polymede, córka Autolykosa, mieli syna Jazona. Mieszkał on w Jolkos, a Jolkos po Kretheusie władał Pelias, któremu gdy zasięgał wyroczni, bóg przepowiedział, że ma się strzec człowieka w jednym sandale. Na początku [Pelias] nie rozumiał wyroczni, jednak później pojął jej sens. [1,108] Otóż kiedy składał na brzegu morza ofiarę dla Posejdona, kazał przywołać, wśród wielu innych [mieszkańców krainy], także Jazona. Żył on na wsi, oddając się z zapałem uprawie roli, ale [wezwany] pośpieszył na ofiarę. Przechodząc przez rzekę Anauros, stracił w jej nurcie sandał i wyszedł [na brzeg] tylko w jednym. Kiedy więc Pelias ujrzał go i przypomniał sobie o wyroczni, podszedł [do Jazona] i zapytał, co on by zrobił, będąc u władzy, jeśli otrzymałby przepowiednię, że jeden z obywateli go zabije. [1,109] A ten, czy to jakimś trafem [samemu] wpadłszy [na taki pomysł], czy też za sprawą gniewu Hery, która pragnęła, aby Medea [Medeja] stała się zgubą Peliasa (nie uszanował bowiem Hery), odparł, że kazałby przynieść skórę [barana] o złotym runie. Usłyszawszy to, Pelias od razu kazał mu wyruszyć po skórę. Znajdowała się ona w [kraju] Kolchów, gdzie wisiała na dębie ‹w› gaju Aresa, a strzegł jej smok, który nigdy nie zasypiał.

wedle innych wersji imię matki Jazona brzmiało: Polymele (Πολυμήλη; Hezjod, frg. 38) lub Alkimede (Ἀλκιμήδη; Ferekydes, F104).

ten aspekt opowieści jest typowy dla obrzędów przejścia i „świata na opak”, w którym normy społeczne (np. ludzie chodzą w butach) ulegają zawieszeniu bądź odwróceniu. Także będąca wynikiem przedstawionych tu zdarzeń wyprawa Argonautów nosiła znamiona wyprawy inicjacyjnej: do Kolchidy ruszali młodzi mężczyźni, których celem było pokonanie wielu przeciwieństw, m.in. smoka / węża strzegącego skarbu, a zwieńczeniem trudów, poza przywiezieniem złotego runa, także zdobycie królewny / żony. Mit w tej postaci zbliża się do schematu bajki magicznej (Propp 2000). Na marginesie dodajmy, że według Makrobiusza (Sat. 5,18–21), który cytuje Arystotelesa, etolscy wojownicy mieli zwyczaj wyruszać do walki bez sandała na prawej stopie.

Pelias był synem Posejdona. W wersji Apolloniosa Rodyjskiego (Arg. 1,12–14) składał ofiarę Posejdonowi i innym bogom.

niewielką rzekę w Thessalii, w pobliżu góry Pelion. Apollonios (Arg. 3,66–73) w tym momencie opowieści wprowadza Herę, która przyjąwszy postać staruszki, poprosiła Jazona o pomoc w przekroczeniu nurtów rzeki.

tak podaje większość źródeł (np. Homer, Od. 11,256; Hezjod, frg. 37). W ujęciu Pindara (Pyth. 4,136–155) władza powinna jednak trafić w ręce Ajsona jako syna Kretheusa. Zdaniem jeszcze innych rządy Peliasa były ograniczone w czasie chwilą osiągnięcia dojrzałości przez Jazona, którego tymczasem wychowywał Chejron, konflikt wynikł zatem ze złamania umowy przez Peliasa i próby utrzymania przez niego władzy królewskiej mimo powrotu młodego następcy tronu.

wyżej (1,92) Pelias zabił Sidero na ołtarzu bogini. Z narracyjnego punktu widzenia zemsta Hery okazuje się wyjątkowo skomplikowaną intrygą, zakłada bowiem wyprawę Argonautów i powrót z Medeą („zgubą Peliasa” – zob. niżej, 1,144). Motyw przychylności bogini dla Jazona był obecny już w najstarszych źródłach (Homer, Od. 12,72; Ferekydes, F105).

większość autorów podkreślała raczej, że Jazon spędził lata młodości u Centaura Chejrona.

Ustawienia wyświetlania
Export
Udostępnianie