inaczej niż Wagner, który w swej edycji daje: Ἰαλεβίων ([Ialebíon] – Jalebion), przyjmuję tu lekcję rękopisu A, pojawiającą się także w innych źródłach (Ajschylos, frg. 199; Tzetzes, Chiliad. 2,340). Być może za formą „Alebion” kryje się najwcześniejsze poświadczenie nazwy Alp (Dräger [2005: 482]).

zapewne mowa o północnych brzegach Morza Adriatyckiego / Adrii (Diodor Sycylijski 4,25,1).

lud ten zamieszkiwał zachodnią część Sycylii od epoki brązu, a ich trzy najważniejsze osady to: Segesta, Eryks i Entella.

w rękopisie A znajduje się tu niemożliwa do przyjęcia lekcja: λιβύην ([libýen] – ‘do Libii’), dlatego Wagner, za wydaniem Galeusa (1675), proponuje ‘Ligystine’ i z pewnością ma rację. Herakles wracał północnymi brzegami Morza Śródziemnego i pod nazwą Ligye / Ligystine należy bez wątpienia rozumieć ‘Ligurię’ (gr. Λιγυστική [Ligystiké] – ‘Liguria’). Gdy porównamy inne wersje opowieści o powrocie herosa (Diodor Sycylijski 4,17–24; Propercjusz 4,9; Wergiliusz, Aen. 8,201nn.; Owidiusz, Fast. 1,543nn.), ujęcie Apollodora wydaje się bardzo skromne w opisie wątków związanych z obszarami rzymskimi.

u Wagnera tego passusu brak (za wydaniem Heynego), obecnie jednak sądzi się, że jest on autentyczny, a wyjaśnienie greckiego terminu odpowiada podejściu Apollodora i jest znane z innych źródeł (Hellanikos, F111). O pochodzeniu nazwy Italii od rzeczownika vitulus (‘cielak’) pisali też m.in. Warron (Rust. 2,1,9) i Aulus Gelliusz (11,1,1–2). Passus ten znajduje się w niewłaściwym miejscu, bo – w świecie opowieści – byk jest już na Sycylii.

Apollodor pominął powrót przez Italię i północną marszrutę Heraklesa (Diodor Sycylijski 4,24,7).

z gór Tracji Herakles zszedł w punkcie położonym najdalej na wschód i skierował się na zachód, przez Strymon, w stronę Peloponezu.

Hefajstos był łączony z Sycylią ze względu na wulkan Etna, pod którym miały się znajdować jego kuźnie.

czyli terytorium Abder, fenickiego miasta na Półwyspie Iberyjskim (Strabon 3,4,3), o tej samej nazwie co grecka kolonia w Tracji.

choć nazwa „Tyrrenia” odnosiła się w szczególności do ziem Etrusków, tu oznacza zapewne całą Italię. w region Jeden z Byków oderwał się od stada (ἀπὸ Ῥηγίου δὲ εἷς ἀπορρήγνυσι [aporrégnysi] ταῦρος) – Apollodor dał tu wyjaśnienie nazwy miasta (Ῥήγιον [Rhégion]), którą powiązał z czasownikiem ἀπορρήγνυμι ([aporrégnymi] – ‘zerwać / oderwać’). Epizod związany z ucieczką jednego z byków pojawiał się już w dziele Hellanikosa (F111).

ta część opowieści wyjaśniała zapewne obecność dzikiego bydła w Tracji.

za Słupami Heraklesa zachodziło słońce, a Helios nocą przeprawiał się po Okeanosie, który opływał (płaską) ziemię, na jej wschodni kraniec.

zob. wyżej, przyp. 154.