Spis Treści

Epitomy
Spis Treści

Epitomy

Apd. 3.100-101: Kallisto, córka Lykaona, jej śmierć i przemiana w gwiazdozbiór Niedźwiedzicy; syn Arkas, jego dzieci i potomkowie (mity arkadyjskie)

[3,100] Eumelos [frg. 14] i niektórzy inni [autorzy] twierdzą, że Lykaon miał też córkę Kallisto. Hezjod [frg. 163] uważa, że była ona jedną z nimf, Asjos [frg. 9] – że córką Nykteusa, a Ferekydes [F157] – że Keteusa. Jako towarzyszka łowów Artemidy nosiła taki sam strój jak bogini i przyrzekła jej, że pozostanie dziewicą. Zapłonął jednak do niej pożądaniem Zeus, a choć była niechętna, złączył się z nią, przybrawszy postać Artemidy, jak twierdzą jedni albo Apollona ‒ wedle drugich. [3,101] Chcąc ukryć to przed Herą, zamienił [Kallisto] w niedźwiedzicę. Hera przekonała Artemidę, aby zastrzeliła [Kallisto] z łuku jak dzikie zwierzę. Są i tacy, którzy twierdzą, że Artemida

zob. Pauzaniasz (10,9,6), Scholia do „Aleksandry” Lykofrona (480).

dwa główne wątki mitu to utrata przez bohaterkę dziewictwa oraz jej zamiana w niedźwiedzicę, pozostałe elementy fabuły są drugorzędne i podlegają zmianom w twórczości różnych autorów. Związki z Artemidą i przeobrażenie w zwierzę wiążą postać Kallisto z obrzędami inicjacyjnymi dziewcząt, które najlepiej znamy z attyckiego kultu Artemidy w Brauron.

znamy podobne przypadki (3,27: narodziny Dionizosa; 3,109: narodziny Asklepiosa).

zob. Pauzaniasz (8,3,6).

w wydaniu Merkelbacha i Westa, za którym numerujemy Hezjodowe fragmenty, to świadectwo składa się z dwóch passusów: Eratosthenesa (Catast. 1) i Apollodora (nasze miejsce), przy czym w pierwszym z nich wywodzi się pochodzenie Kallisto od Lykaona (Eratosthenes). Niektórzy sądzą zatem, że drugi passus (z Apollodora) musiał pochodzić z innego dzieła przypisywanego Hezjodowi, np. z Astronomii (Ἀστρονομία).

zob. Eratosthenes (loc. cit.).

syn zamienionej w niedźwiedzicę (ἄρκτος [árktos] ‒ ‘niedźwiedź’) Kallisto miał na imię Arkas (gra etymologiczna) i był eponimem Arkadyjczyków (Pauzaniasz 8,4,1).

por. Charon z Lampsakos (FGrHist 262 F12b); podobną wersję znajdujemy także w dziełach Hyginusa (Fab. 176,1; 177,1), Owidiusza (Met. 2,409–507) i Pauzaniasza (8,3,6–7).

tj. swojej ukochanej i matce ich syna Hermesa (3,112). Trzy kolejne opowieści: o Arkasie (nasze miejsce), Telefosie (3,104) oraz Atalancie (3,105), dotyczą porzuconych lub pozostawionych dzieci, które wychowują się w dziczy, a zwłaszcza w górach.

ta (farsowa) wersja pojawiła się u poety komediowego Amfisa (frg. 46; zob. Eratosthenes, loc. cit.; Owidiusz, Met. 2,425): Kallisto była przekonana, że to sama Artemida ją zapłodniła, co z kolei wyjątkowo zdenerwowało boginię.

zob. Certamen (9).

zob. wyżej, 2,5 (zamiana Io w jałówkę). Zdaniem Hezjoda (frg. 163) za przemianę odpowiadała Artemida, a innych autorów ‒ Hera (Hezjod, frg. 354; Owidiusz, loc. cit.; Pauzaniasz, loc. cit.).

nie chodzi tu o Nykteusa, syna Chthoniosa (3,40), ale raczej o wariantywną formę imienia „Nyktimos” (Νύκτιμος), zwłaszcza że część świadectw sugerowała, iż Kallisto była wnuczką, a nie córką Lykaona.

b), którego zacytował Hyginus (Astr. 2,1. 6).

Ustawienia wyświetlania
Export
Udostępnianie