Spis Treści

Epitomy
Spis Treści

Epitomy

Apd. 3.116-117: Plejada Taygete, jej syn Lakedajmon oraz jego potomkowie (mity spartańskie)

[3,116] {3,10,3} Taygete ‹miała› z Zeusem Lakedajmona, od którego [imienia] także kraina jest zwana Lacedemonem [Lakedajmonem]. Ze Spartą, córką Eurotasa (był on synem Lelega, zrodzonego z ziemi, i nimfy Kleocharei), [Lakedajmon] miał Amyklasa i Eurydike, którą poślubił Akrisjos. Amyklas miał z Diomede, córką Lapithesa: Kynortesa i Hyakinthosa. Ten ostatni był, jak powiadają, ukochanym Apollona; [bóg], rzucając dyskiem, nieumyślnie go zabił. [3,117] Kynortes miał Perieresa, który poślubił Gorgofone, córkę Perseusza, jak powiada Stesichoros [frg. 50(227)], i miał synów: Tyndareosa, Ikariosa, Afareusa i Leukipposa. Afareus miał z Arene, córką Ojbalosa: Lynkeusa, Idasa i Pejsosa. Wielu [autorów] twierdzi jednak, że Idas był synem Posejdona. Lynkeus z kolei wyróżniał się bystrością wzroku, tak że mógł dojrzeć nawet to, co znajduje się pod ziemią. Leukippos miał córki: Hilaejrę i Fojbe, które porwali i poślubili Dioskurowie.

eponima Amykli (Ἀμύκλαι [Amýklai]), osady, która była przeddorycką, czwartą częścią spartańskiej polis.

Leleg(os), jako pierwotny mieszkaniec krainy i „zrodzony z ziemi”, był odpowiednikiem Pelasgosa (3,96; przyp. 258). Genealogia spartańska (Calame [1987]) wyprowadza poszczególnych bohaterów od postaci związanych z okoliczną ziemią (góry Tajget, rzeka Eurotas, lokalne nimfy). W tym kontekście „tutejszość” i autochtoniczność Lelega (ojca Eurotasa) wydawała się czymś tak oczywistym, jak odwieczne elementy krajobrazu otaczającego mieszkańców regionu. Por. też wyżej, przyp. 95.

zob. niżej, 3,134.

wyżej (1,51) Perieres był synem Ajolosa. Apollodor (1,87) przełożył opowieść o potomkach Perieresa do czasu zajęcia się Atlantydami, czyli do obecnego miejsca, a niżej (3,123) spróbuje zestawić obie tradycje (pochodzenie od Ajolosa i od Kynortesa).

syna Apollona i Stilbe, brata Kentaurosa, przy czym obu braci uważano za protoplastów i eponimów, odpowiednio, Lapitów i Centaurów (Diodor Sycylijski 4,69). Kynortesa i Hyakinthosa ‒ wyżej (3,102) wymieniona została jeszcze córka Amyklasa i Diomede, Leanejra. Kynortesa czczono jako herosa w Sparcie (Pauzaniasz 3,13,1) i niekiedy łączono z nazwą jednej z ob. (jednostek podziału społecznoterytorialnego, związanych z pięcioma wsiami zamieszkanymi przez Spartiatów, tj. pełnoprawnych obywateli Sparty; l.poj. ὠβά [obá], l.mn. ὠβαί [obaí]) o nazwie Kynosura (Κυνόσουρα), a także z jednostką administracyjną Kynuria (Κυνουρία) we wschodniej Lakonii lub z górą Kynortion (Κυνόρτιον) w pobliżu Epidauros. Wyżej (1,16) Hyakinthos był synem Muzy Klio i Pierosa.

uczestniczyli w łowach kalidońskich (1,67) i w wyprawie Argonautów (1,111).

już samo jego imię wskazywało na związki ze światłem (λυγκεύς ‒ ‘maść na oczy’; por. łac. lux ‒ ‘światło’). O jego zdolnościach zob. Pindar (Nem. 10,62), Pauzaniasz (4,2,7), Hyginus (Fab. 14,32). W wyjaśnieniach racjonalistycznych heros miał być pierwszym górnikiem bądź geologiem i stąd jego wiedza o tym, co się znajduje pod ziemią (Palajfatos 10).

to jedna z trzech genealogii lacedemońskich (Calame [1987]), istniała bowiem także jej tzw. odmiana messeńska (3,123: tylko Afareus i Leukippos), a także druga wersja spartańska (Tyndareos, Hippokoont, Ikarios). Na początku obecnej narracji Apollodor przedstawi tylko Afareusa (3,117) i Leukipposa (3,117–123), a opisując Tyndareosa i Ikariosa doda Hippokoonta jako ich trzeciego brata (3,123–137). Jeszcze dalej (3,163) pojawi się inny syn Periersa, Boros, a także córka, Polydora (3,168).

matka była jedną z córek Atlasa i Plejone (3,110) oraz eponimką Tajgetu, czyli najwyższego górskiego łańcucha na południu Peloponezu. Jej syn Lakedajmon to eponim krainy (Lacedemonu/Lakedajmonu) leżącej w południowej części Peloponezu i zamieszkanej przez Lacedemończyków/Lakedajmończyków. Toponimy wprowadzone w dalszej części narracji odnoszą się albo do osad i organizmów politycznych (Sparta i Amykle), albo do miejsc naturalnych (Eurotas, największa rzeka Lacedemonu).

np. Symonides (frg. 58[563]). Boskie pochodzenie zapewniało symetrię w konflikcie Lynkeusa i Idasa z Kastorem i Polydeukesem (3,135–136): jeden z każdej pary braci był zwykłym śmiertelnikiem, a drugi synem boga.

miasto Sparta leżało nad Eurotasem.

u stóp posągu Apollona w Amyklach znajdował się grób Hyakinthosa, który odbierał tam cześć jako heros (Pauzaniasz 3,19,3). Spartanie organizowali także trzydniowe święto Hyakinthiów, którego częścią były zawody muzyczne i sportowe organizowane dla młodych Spartan (Nikander, Ther. 901nn.; Owidiusz, Met. 10,161–219; Scholia do „Aleksandry” Lykofrona 902).

Ustawienia wyświetlania
Export
Udostępnianie