Spis Treści

Epitomy
Spis Treści

Epitomy

Apd. 3.171-173: Syn Peleusa i Thetydy, Achilles

[3,171] {3,13,6} Kiedy Thetyda urodziła Peleusowi syna, chciała go uczynić nieśmiertelnym. Nocą, w tajemnicy przed Peleusem, chowała zatem [dziecko] do ognia, próbując zniszczyć to, co miał śmiertelne po ojcu, w dzień zaś namaszczała go ambrozją. Peleus jednak śledził ją i gdy ujrzał syna wijącego się w ogniu, zakrzyknął. Thetyda, nie mogąc dokończyć tego, co zamierzyła, odeszła do Nereid, porzuciwszy maleńkie dziecko. [3,172] Peleus zaniósł więc syna do Chejrona, a on go przyjął i karmił trzewiami lwów, dzików i szpikiem niedźwiedzi. Dał mu na imię Achilles (wcześniej [chłopiec] miał na imię Ligyron), ponieważ jego usta [τὰ χείλη – tá cheíle] nie dotknęły [matczynej] piersi. [3,173] {3,13,7} Potem Peleus wraz z Jazonem i Dioskurami złupił Jolkos i zabił Astydameję, żonę Akastosa. Podzielił jej ciało na części i poprowadził wojsko przez jej [szczątki] do miasta.

zob. Apollonios Rodyjski (Arg. 4,869–877). Podobne próby wypalenia śmiertelności z ciał dzieci podejmowały także inne boginie, np. Demeter (1,31).

za tym obrazem kryło się wyobrażenie, że pierwiastek śmiertelny trzeba usunąć i wypalić, a ogień służył temu celowi najlepiej. Zdaniem Serwiusza (in Aen. 6,57) chodziło nie o ogień, ale kąpiel w wodach Styksu.

etymologia łączyła imię Achillesa z rzeczownikiem χείλη ([cheíle] – ‘usta’); zob. Etymologicum Magnum (s.v. „Ἀχιλλεύς”).

taka dieta zapowiadała późniejsze cechy charakteru Achillesa jako wojownika, bo dzięki niej heros miał przejąć cechy zwierząt, których wnętrzności zjadał.

w wersji Apollodora brak epizodu o zanurzaniu trzymanego za stopę dziecka w wodzie (pięta Achillesa, także medyczny termin: „ścięgno Achillesa” – tendo Achillis); zob. Hyginus (Fab. 107,1), Stacjusz (Achill. 1,269nn.) oraz niżej, E.5,3 (Achilles ginie trafiony w kostkę).

również wedle Homera (Il. 1,357–358) Thetyda mieszkała w morzu, u swojego ojca Nereusa, a Peleus samotnie w swym domostwie (Il. 18,434; zob. Apollonios Rodyjski, Arg. 4,869–879).

według części źródeł (Hezjod, frg. 300; Lykofron, Alex. 178–179), zanim Peleus odkrył praktyki żony, zdążyła ona, testując śmiertelność niemowląt przez wrzucanie ich do ognia lub kotła z wrzącą wodą, zabić sześcioro dzieci.

wedle Scholiów starszych do Apolloniosa z Rodos (1,224) Peleus zabił także samego Akastosa. O Akastosie i Astydamei zob. wyżej, 3,164–167. O zdobyciu Jolkos zob. Pindar (Nem. 4,54–58), Ferekydes (F62). Obecność Jasona wynikała zapewne z udziału Peleusa w wyprawie Argonautów (1,111).

o podobnej, służącej oczyszczeniu, praktyce religijnej, pisano w wypadku Macedończyków i Rzymian (Liwiusz 41,6).

termin „ambrozja” (ἀμβροσία [ambrosía]; por. ἄμβροτος [ámbrotos] – ‘boski / nieśmiertelny’ oraz βροτός [brotós] – ‘człowiek śmiertelny’) oznaczał ‘potrawę bogów, która zapewniała im nieśmiertelność’ (Homer, Od. 5,93), a w tym wypadku ‘substancję usuwającą to, co śmiertelne, z ciała Achillesa’. Ogólniej ambrozja miała działanie magiczne, nadnaturalne (Homer, Il. 16,670; Od. 4,445).

imię poświadczone tylko przez Apollodora.

Achilles był najsłynniejszym wychowankiem mądrego Centaura (Hezjod, frg. 204,87–89; Ksenofont, Cyn. 1,2).

213), Diodor Sycylijski (4,72,6), Hyginus (Fab. 96); rzymski poeta Stacjusz poświęcił postaci Achillesa cały epos Achilleis (Opowieść o Achillesie).

Ustawienia wyświetlania
Export
Udostępnianie