Spis Treści

Epitomy
Spis Treści

Epitomy

Apd. 3.96-97: Ród Pelasgosa Pelasgos, syn Niobe lub zrodzony z ziemi, jego syn Lykaon oraz 50 Lykaonidów (mity arkadyjskie)

[3,96] {3,8,1} Zajmijmy się teraz ponownie Pelasgosem, który wedle Akusilaosa [F25] był synem Zeusa i Niobe, tak jak to przedstawiliśmy, a wedle Hezjoda [frg. 160] – był zrodzony z ziemi. Synem jego i Meliboi, córki Okeanosa albo ‒ jak twierdzą inni ‒ nimfy Kyllene, był Lykaon. Panował on nad Arkadyjczykami i miał z wieloma żonami pięćdziesięciu synów: Melajneusa, Thesprotosa, Heliksa, Nyktimosa, Peuketiosa, Kaukona, Mekisteusa, Hopleusa, Makareusa, Makednosa, [3,97] Horosa, Polichosa, Akontesa, Euajmona, Ankyora, Archebatesa, Karterona, Ajgajona, Pallasa, Eumona, Kanethosa, Prothoosa, Linosa, Korethona, Majnalosa, Teleboasa, Fysiosa, Fassosa, Fthiosa, Lykiosa, Haliferosa, Genetora, Bukoliona, Sokleusa, Fineusa, Eumetesa, Harpaleusa, Portheusa, Platona, Hajmona, Kynajthosa, Leona, Harpalykosa, Herajeusa, Titanasa, Mantineusa, Klejtora, Stymfalosa, Orchomenosa, ‹Ojnotrosa›.

Wilamowitz (loc. cit.) proponował tu: „Lykoreusa” (Λυκορέα [Lykoréa]).

imię to jest niekiedy modyfikowane do formy: „Anchebatesa” (Ἀγχεβάτην [Anchebáten]).

passus o Lykaonie i jego synach, aż do informacji o potopie (3,99), wiernie zacytował Tzetzes (Scholia do „Aleksandry” Lykofrona 481), który przywołał także imiennie autora Biblioteki. Opowieść o Lykaonie, synu Pelasgosa, i śmierci jego synów wyjaśniała, dlaczego w czasach historycznych nie było już owych mitycznych Pelasgów.

o pojęciu ‘zrodzony z ziemi’ zob. wyżej, przyp. 95. „Autochtonizm”, który tu oznacza lokalność, Arkadyjczyków (potomków Arkasa, wnuka Pelasgosa, który ‘zrodził się z (lokalnej) ziemi’) powszechnie w starożytności akceptowano (Herodot 8,73; Ksenofont, Hist.Graec. 7,1,23).

zdaniem Pauzaniasza (8,3,4): „Sumetesa” (Σουμήτην [Suméten]).

według Wilamowitza-Moellendorfa (loc. cit.) mogło chodzić o „Ojona” (Οἶον [Oíon]), a Papathomopoulos (1973: 33) w rękopisie M znalazł „Orrona” (Ὄρρον [Órrhon]).

mowa tu o bogince związanej z górą Kyllene w Arkadii (3,71. 110). Ferekydes (F156), dla którego zresztą małżonką Pelasgosa była Dejanira/Deianejra, uczynił Kyllene żoną Lykaona i być może jedyną matką jego synów.

Pauzaniasz (8,45,1) przekazał imię: Κορύθων [Korýthon].

możliwe jest także odczytanie: „Lykosa” (Λύκον [Lýkon]).

Tzetzes (Scholia do „Aleksandry” Lykofrona 481) odnotował imię: „Majnalos” (Μαίναλος), co kilka wieków później zaproponował także Egius, mimo że imię to powtórzy się zaraz niżej. W edycjach (także Wagnera) i tłumaczeniach forma wielu z tych imion bywa kwestionowana (Dräger [2005: 551–553] zmienia ich aż 11 w stosunku do wersji przyjętych w wydaniu Wagnera). Wobec braku kryteriów oceny autentyczności imion tego typu postaci pozostawiamy brzmienia obecne w edycji Wagnera, zaznaczając jednak możliwe warianty. Dobrym przykładem nadmiernej swobody w poprawianiu listy jest propozycja Wilamowitza (1926: 154; na podstawie Pauzaniasza 8,12,7), aby „Polichosa” (Πόλιχον) zamienić na „Ptolichosa” (Πτόλιχον), tyle tylko, że „Polichos” jest poprawką Buttmanna, a rękopisy zawierały wyraźnie zepsute słowo: πόλεως [póleos].

nie została wymieniona wśród Okeanid (1,8), ale ich lista była uzupełniana dość swobodnie i wedle potrzeb poetów lub mitografów.

lista zawiera tylko 49 imion, brakuje zatem ostatniego; uzupełniamy za Drägerem (2005: 188), ten za Wilamowitzem (a on na podstawie Ferekydesa, F156, i Pauzaniasza 8,3,5), choć Wagner pozostawił lakunę (Ὀρχομενόν …), pisząc bezradnie: unum nomen deest (‘jednego imienia brak’).

opowieść o rodzie Pelasgosa pojawiała się także w dziełach innych autorów: Hezjod (frg. 160–168), Ferekydes (F156–161), Hyginus (Fab. 176–177), Pauzaniasz (8,2–4). Por. też wyżej, przyp. 95.

tyleż było córek Danaosa i synów Ajgyptosa (2,12), synów Heraklesa i córek Thespiosa (2,66) oraz uczestników wyprawy Argonautów (1,110). W owym katalogu imion synów Lykaona nie możemy się dopatrzeć jakiejś zasady porządkującej: najmłodszy jest czwarty na liście, a najstarszy pojawia się dopiero w jej połowie. Zwraca jednak uwagę kilka kategorii: imiona eponimów miast i miejsc związanych z Arkadią (np. Orchomenos, Stymfalos, Mantineus), imiona eponimów obcych ludów (Thesprotos, Peuketios, Kaukon, Makednos, Teleboas, Fthios, Kanethos), typowe imiona heroiczne (Nyktimos, Hopleus, Anchebates, Prothoos, Harpaleus, Portheus, Leon, Harpalykos). Etymologia siedmiu imion nie daje się łatwo wyjaśnić lub też nie pasują one do listy, co interpretuje się jako efekt zmian, jakie zaszły podczas transmisji tekstu. Inne katalogi imion synów Lykaona, zazwyczaj odmiennych od tych, które wymienił Apollodor, pojawiają się np. w dziełach Pauzaniasza (8,3,1–5: 25 imion) czy Dionizjosa z Halikarnassu (Antiquit.Rom. 1,11–13: 22 imiona), który przywołał jako źródło informacji Ferekydesa (F156). Historycy zajmujący się dziejami Arkadii uważają, że lista w kształcie zachowanym u Apollodora poprzedzała powstanie Związku Arkadyjskiego w IV w. p.n.e.

na podstawie Herodota (6,127,3) zmienia się je na: „Pajona” (Παίωνα [Paíona]), choć rękopisy Pauzaniasza (8,23,9) także dają: „Platon” (lekcja Pauzaniasza bywa jednak modyfikowana na podstawie passusu Herodota).

Wilamowitz (loc. cit.) proponował imię: „Thokneus” (Θώκνευς; Pauzaniasz 8,3,2. 29,5).

Apollodor przerwał relację o nim wyżej, 2,2‒3.

Ustawienia wyświetlania
Export
Udostępnianie