Spis Treści

Epitomy
Spis Treści

Epitomy

Apd. 3.48-49: Lajos, syn Labdakosa oraz prawnuk Kadmosa, i jego małżonka Jokasta. Młodość ich syna Edypa (mity tebańskie)

[3,48] {3,5,7} Po śmierci Amfiona władzę objął Lajos. Kiedy poślubił córkę Menojkeusa, którą jedni nazywali Jokastą, a inni Epikaste, bóg [ostrzegł go] w przepowiedni, aby nie płodził potomstwa (jego potomek zostanie bowiem ojcobójcą). On jednak, odurzony winem, zbliżył się do żony. Kiedy urodziło się dziecko, przebił mu szpilami kostki stóp i przekazał pasterzowi, aby je porzucił. [3,49] [Sługa] porzucił [niemowlę] na Kithajronie, ale znaleźli je pasterze Polybosa, króla Koryntyjczyków, i zanieśli jego żonie Periboi. Ona zaś przyjęła je i uznała za swoje, a gdy wyleczyła mu kostki, nazwała dziecko Edypem [Ojdipusem; Οἰδίπους – Oidípus], dając mu imię od opuchniętych stóp [διὰ τὸ τοὺς πόδας ἀνοιδῆσαι – diá tó tús pódas anoidésai].

wyrocznia i stojąca za nią groźba były jedną z kar za porwanie Chrysipposa (Pejsandros, FGrHist 16 F10).

Menojkeus był synem Pentheusa, ojcem Jokasty i Kreona. J

imię żony Lajosa i matki Edypa ulegało zmianom, co było zjawiskiem typowym dla mitografii, przy czym najczęściej zmieniano imiona postaci żeńskich i drugoplanowych. W wypadku Jokasty / Epikaste te wahania posłużyły później dowodzeniu, że Edyp spłodził dzieci jednak nie z matką, ale z inną żoną (zob. niżej, przyp. 237). Imię Epikaste pojawiło się już u Homera (Od. 11,271), ale to Jokasta, zapewne dzięki ateńskim tragikom, stała się powszechnie znana.

imię Edypa zostaje tu wyprowadzone od ‘opuchniętych stóp’: οἰδέω ([oidéo] ‒ ‘nabrzmiewać / puchnąć’) i πούς ([pús] ‒ ‘stopa’). Grecy dostrzegali w nim także czasownik οἴδα ([oída] – ‘wiedzieć’) i wiązali je z wiedzą, dzięki której m.in. rozwiązał zagadkę Sfingi/Sfinksa.

od Sofoklesa wiemy (OT 1133–1139), że na Kithajronie wypasano stada należące do władców Koryntu i Teb, dzięki czemu dochodziło do sezonowych spotkań pasterzy.

motyw znany już Sofoklesowi (OT 718; zob. Pauzaniasz 10,5,3).

wcześniej (3,44) został wygnany z miasta i uszedł na Peloponez.

wedle Sofoklesa (OT 775) żona króla Koryntu miała na imię Merope (jak widać, nawet status „klasyka” nie zapewniał trwania konkretnej wersji mitu), a według Ferekydesa (F93) – Meduza, córka Orsilochosa.

Ustawienia wyświetlania
Export
Udostępnianie