Spis Treści

Epitomy
Spis Treści

Epitomy

Apd. 1.90-92: Bliźnięta Pelias i Neleus, wnuki Salmoneusa, syna Ajolosa

[1,90] {1,9,8} Córkę Salmoneusa i Alkidike, Tyro, która wychowała się u Kretheusa, {brata Salmoneusa}, owładnęła miłość do rzeki Enipeus. Wchodziła więc bezustannie w nurt i lała [nad nim] łzy. Posejdon więc przybrał postać Enipeusa i połączył się z nią. Ona zaś, urodziwszy po kryjomu bliźnięta, porzuciła je. [1,91] Gdy dzieci leżały [opuszczone], pewna klacz, [należąca do] przechodzących w pobliżu hodowców koni, dotknęła kopytem jedno z niemowląt i sprawiła, że część jego twarzy zsiniała. Właściciel stada podniósł obu chłopców i wziął ich na wychowanie. Tego z siną twarzą nazwał Peliasem, a drugiego Neleusem. [1,92] Kiedy chłopcy dorośli, poznali swą matkę i zabili macochę Sidero: zaatakowali ją, dowiedziawszy się, że źle traktowała ich matkę. Choć [Sidero] zdążyła uciec do świętego okręgu Hery, Pelias zabił ją na samym ołtarzu… i tak już zawsze ciężko znieważał Herę.

już w dziełach Hezjoda (frg. 30) Tyro była jedyną osobą, która przeżyła zniszczenie założonego przez Salmoneusa miasta, bo sprzeciwiała się bezeceństwom ojca.

chodzi zapewne o rzekę w Thessalii, a nie w Elidzie, ponieważ Kretheus mieszkał w Jolkos (1,96).

tradycja rękopiśmienna przekazuje tu: τῇ θηλῇ ([té thelé] – ‘piersią / wymieniem’), jednak wydawcy już od XVI w. zgodnie poprawiają na: τῇ χηλῇ ([té chelé] – ‘kopytem’).

gra słów wiążąca imię Peliasa z przymiotnikiem πελιός ([peliós] - ‘siny’).

wrogość między Herą i Peliasem doprowadzi do zorganizowania wyprawy Argonautów (1,109).

wątek rozpoznania (ἀναγνώρισμος [anagnórismos]), zdaniem Arystotelesa (Poet. 16 [1454b 25]) najważniejsze rozwiązanie dramatyczne, był zapewne innowacją Sofoklesa.

Wagner usuwa słowa „brata Salmoneusa”: {τῷ Σαλμωνέως ἀδελφῷ}, a wedle Heynego zostały one dodane przez Egiusa na podstawie Scholiów do „Aleksandry” Lykofrona (175).

pierwszy w dziele Apollodora, a częsty w mitach, przypadek porzucenia (ἔκθεσις [ékthesis]) dziecka (niżej, 2,146; 3,43. 105). Ponieważ dzieci zwykle pozostawiano na łonie przyrody, kluczową rolę w ich uratowaniu odgrywali pasterze lub zwierzęta. Nierzadko opowieść mityczna dotyczyła, jak u nas, właśnie bliźniąt (np. Romulus i Remus uratowani przez wilczycę). Choć we wszystkich mitach mowa o porzucaniu chłopców, trzeba pamiętać, że w greckich realiach częściej pozbywano się dziewczynek.

podobnie zachowywała się Ifimedeja (1,53).

świątynia lub święty okręg (τέμενος [témenos]) były w świecie greckim traktowane jako azyl (ἄσυλον [ásylon]) i miejsce opieki bogów nad błagalnikiem, a złamanie prawa azylu narażało na gniew i karę boskich opiekunów tego terytorium.

wydaje się, że chodziło m.in. o obcięcie słynnych loków Tyro (Homer, Od. 2,119; Hezjod, frg. 30) czy nawet ogolenie jej głowy (Sofokles, frg. 659 [Τυρώ]).

Ustawienia wyświetlania
Export
Udostępnianie