Spis Treści

Epitomy
Spis Treści

Epitomy

Apd. 3.9-11: {3,1,4} Posejdon, rozgniewany na [Minosa] za to, że ten nie złożył byka w ofierze, sprawił, iż byk zdziczał, w Pasifae zaś wzbudził pożądanie do zwierzęcia. Ogarnięta namiętnością do byka, wzięła sobie do pomocy Dedala, który był budowniczym, wygnanym z A

[3,10] Zbudował on drewnianą krowę na kołach, wydrążył ją i obłożył zdartą z wołu skórą. Ustawił ją na łące, gdzie byk zwykle się pasał, a Pasifae umieścił w środku. Kiedy byk się pojawił, złączył się z nią jak z prawdziwą krową. [3,11] [Pasifae] zrodziła Asteriosa, zwanego Minotaurem. Miał on oblicze byka, ale resztę ciała – mężczyzny. Minos, posłuszny wyroczniom, zamknął go w Labiryncie i tam strzegł. Wzniesiony zaś przez Dedala Labirynt był pomieszczeniem, które „skomplikowanymi zakrętami zwodziło i oddalało od wyjścia”.

(‘Bykiem Minosa’) imię Asterios nosił także król Krety i ojczym Minosa (3,5).

grecki termin oznacza zarówno ‘architekta’ i ‘budowniczego’, jak i ‘konstruktora / wynalazcę’, a także ‘rzemieślnika będącego w swoim fachu specjalistą’. Z kolei imię Dedala wywodzi się najprawdopodobniej od czasownika δαιδάλλω ([daidállo] – ‘kunsztownie / misternie sporządzać / wytwarzać [co]’), a rzeczownik δαίδαλα [daídala] oznacza efekty takiej pracy: ‘kunsztowne przedmioty / misterne dzieła rzemieślnika/artysty’.

tę mitologiczną scenę odegrano w amfiteatrze Flawiuszów (Kolosseum), czego świadectwem epigram naocznego świadka, poety Marcjalisa (Spect. 5).

mężczyzny – to kolejna hybryda, tym razem wykazująca w jednakowym stopniu cechy obojga rodziców. Kiedy w micie bogowie inicjują akt seksualny, przybrawszy postać zwierząt, np. Zeus jako byk czy łabędź (3,126), rodzą się wielcy herosi (Helena, Polydeukes, Minos), gdy jednak usiłują postąpić tak kobiety, np. Pasifae, rodzą się potwory (Antoninus Liberalis, Met. 21: opowieść o Polyfonte; Robson [2002]). W niektórych (racjonalistycznych) wersjach mitu Asterios (lub Asterion) jako syn Pasifae był w pełni człowiekiem.

to kolejny przykład sytuacji, gdy kobiece pożądanie, o ile nie podlega kontroli, prowadzi do potwornych konsekwencji i wynaturzeń (zob. wyżej, przyp. 128).

zazwyczaj się zakłada, że chodzi o zwierzę pochwycone przez Heraklesa (2,94–95: siódma praca – byk kreteński), jednak wedle Akusilaosa (F29) byk upolowany przez herosa był tym, w którego zamienił się Zeus, aby uwieść i porwać Europę.

według Diodora Sycylijskiego (1,61) Dedal, konstruując Labirynt, wzorował się na pałacu egipskiego władcy Mendesa (Marrosa). Słowo λαβύρινθος [labýrinthos] pojawia się na tabliczce z Knossos zapisanej pismem linearnym B: dapurito i – jak się przypuszcza – dotyczyło tamtejszego królewskiego pałacu.

w przekładzie nie tłumaczymy słowa †βαλὼν (u Wagnera lekcja rękopisów: †βαλὼν κοιλάνας ἔνδοθεν – ‘rzuciwszy, wydrążywszy w środku’); wydawcy proponują emendację: λαβὼν καὶ κοιλάνας ἔνδοθεν (‘biorąc ją i wydrążywszy w środku’).

zob. niżej, 3,214–215.

o umiejętnościach Dedala zob. Diodor Sycylijski (4,77) oraz niżej, 3,214–215. Wśród innych jego wynalazków wymieniano posągi, które samodzielnie się poruszały, i skrzydła, dzięki którym uciekł wraz z synem z Krety.

ów passus uważa się za cytat z nieznanej tragedii ( 2 TGrF, frg. 34 [adespota; s. 845]).

Ustawienia wyświetlania
Export
Udostępnianie