Spis Treści

Epitomy
Spis Treści

Epitomy

Apd. 1.35-38:

[1,35] Bogowie otrzymali wyrocznię, że [sami] nie będą mogli zabić żadnego z Gigantów, dokonają zaś tego, mając za sprzymierzeńca śmiertelnika. Dowiedziawszy się o tym, Ge zaczęła szukać czarodziejskiego ziela, które mogłoby uchronić [Gigantów] także przed śmiercią z rąk człowieka. Jednak Zeus zabronił Eos, Selene i Heliosowi pojawiać się na niebie i sam czym prędzej ściął owo ziele, a następnie za pośrednictwem Ateny wezwał na pomoc Heraklesa. [1,36] Ten najpierw strzelił z łuku do Alkyoneusa, który upadając na ziemię, odzyskał siły. Za radą Ateny [Herakles] wyniósł go poza Pallene i tak tamten zginął. {1,6,2} Wtedy Porfyrion zaatakował Heraklesa i Herę. Zeus sprawił, że [Porfyrion] zapłonął pożądaniem ku Herze, która – gdy Gigant rozerwał jej szaty i chciał posiąść ją gwałtem – zaczęła wzywać pomocy. Wtedy najpierw Zeus uderzył go piorunem, a [potem] Herakles zabił strzałem z łuku. [1,37] Co do pozostałych [Gigantów], to Efialtesa Apollon trafił strzałą w lewe oko, a Herakles w prawe; Eurytosa zabił thyrsem Dionizos; Klytiona – pochodniami Hekate; Mimasa zaś – Hefajstos, ciskając weń rozpalonym żelazem. Atena rzuciła na uciekającego Enkeladosa wyspę Sycylię, a Pallasa obrała ze skóry i okryła nią własne ciało w czasie walki. [1,38] Polybotes, ścigany po morzu przez Posejdona, dotarł na Kos: tam Posejdon oderwał kawałek wyspy (zwany Nisyron) i rzucił na niego. Hermes, który podczas bitwy nosił hełm Hadesa, zabił Hippolytosa; Artemida – † Grationa; Mojry – Agriona i Thoona używających w walce spiżowych pałek; innych zgładził Zeus, ciskając w nich piorunami, a Herakles do wszystkich konających strzelał z łuku.

słowo φάρμακον [fármakon] ma tu znaczenie ‘cudownego środka chroniącego przed atakiem człowieka’.

to bardzo ludzka perspektywa: Zeus „gasi światło”, aby Ziemia/Ge nie dostrzegła, gdzie rośnie ziele. Przepowiednia dotycząca gigantomachii i śmiertelnika Heraklesa jest jakby zewnętrzna wobec bogów olimpijskich i Ge, choć wcześniej (1,4) to bogini Ge była najlepszym źródłem wiedzy o przyszłości.

Hefajstos – rękopisy mają tu: μᾶλλον [mállon] δὲ Ἥφαιστος, co należałoby tłumaczyć jako: ‘bardziej zaś Hefajstos [niż Hekate spowodował śmierć Klytiona]’. Taką wersję przyjął nie tylko Wagner, ale także Dräger (2005: 25). Z kolei przyjęta w naszym tłumaczeniu lekcja „Mimasa zaś” jest propozycją Mayera, którą zaakceptowali m.in. Frazer i Trzaskoma. Gigant Mimas pojawiał się np. w tragedii Eurypidesa (Ion 215), gdzie Zeus trafia go piorunem, a także w eposie Apolloniosa Rodyjskiego (Arg. 3,122), gdzie zabija go Ares. Dzięki poprawce tekst wydaje się klarowniejszy, a Hefajstos, jak inni bogowie, zyskuje swego indywidualnego przeciwnika.

walka z tym Gigantem i wykorzystanie jego skóry jako „zbroi” służyło wyjaśnieniu epitetu Ateny – „Pallas”. Inną interpretację zaproponuje Apollodor niżej (3,144).

gigantomachia była częstym tematem ikonografii, co służyło m.in. przeniesieniu w mityczny wymiar doświadczenia walk z barbarzyńcami, np. z Persami czy Galatami. Jedną z najsłynniejszych realizacji znajdujemy na fryzie pergamońskim (obecnie Muzeum Pergamońskie w Berlinie), a inną – na skarbcu Syfnijczyków w Delfach. Zaznaczmy, że Hezjod opisał tylko tytanomachię. Miejsce, gdzie stoczono walkę, bywało różnie sytuowane, ale zazwyczaj wiązano z nim przestrzenie, w których z ziemi wydobywał się ogień, zwłaszcza tereny wulkaniczne, a także miejsca, gdzie odkopano jakieś niezwykłych rozmiarów kości czy szkielety (Pauzaniasz 8,29).

w takiej formie imię Giganta jest poświadczone tylko przez Apollodora, dlatego niektórzy badacze proponują poprawkę, np. „Thoasa” (Θόαντα).

niełatwo zabić potomstwo Uranosa i Ge, ale było ono najwyraźniej śmiertelne.

pojawienie się tutaj herosa nagina mityczną chronologię, ponieważ zgodnie z porządkiem genealogicznym wprowadzonym przez mitografów Herakles powinien się narodzić dopiero po pokonaniu Tyfona. Przymknijmy jednak na to oko, bo w micie czas nie biegnie linearnie. Uzasadnieniem dla tego odwrócenia kolejności była oczywiście konieczność znalezienia śmiertelnika, który wesprze bogów w walce, a któż nadawał się do tego lepiej niż Herakles.

przy okazji zauważmy, że Hera, choć najmniej spośród bogiń zwracająca uwagę swą urodą, wzbudzała pożądanie najczęściej, co wynika może z jej roli jako małżonki Zeusa. Oto z jednej strony, ponieważ była kobietą zamężną, atak na nią łamał podstawową zasadę życia społecznego, a z drugiej – targnięcie się na cześć żony Zeusa dowodziło aspiracji agresora.

odzyskiwanie sił przez Gigantów wynikało zatem nie tyle z kontaktu z ziemią, ile z ziemią ojczystą, czy raczej „matczyną”, jako miejscem narodzin.

imię to nie jest poświadczone nigdzie indziej, stąd podejrzenie, że przekaz został w tym miejscu zepsuty. Pomimo różnych propozycji rozwiązania problemu pozostajemy przy wersji rękopisów.

Ustawienia wyświetlania
Export
Udostępnianie