Tytuł: Carte de La Lithuanie Russienne qui comprend les Palatinats de Livonie, de Witepsk, de Miscislaw, et une partie de ceux de Polock et de Minsk cédés par la Pologne à la Russie Dressée sur l'Exemplaire des Héritiers Homann 1775
Wydawca: A'Venise 1776 par P. Santini chez M. Remondini.
Autor: Wydawcy Paolo Santini (ok. 1729-1793), Giuseppe Remondini (1745-1811)
Skala: Skala [około 1:1 300 000], 2 podziałki liniowe: lieues Alemandes de 15 au Degré, 25 [=8,4 cm]; werstes Russ[ie] de 104½ au Degré, 100 [=7,6 cm]
Opis fizyczny: Miedzioryt ręcznie kolorowany, arkusz formatu 57x45,5 cm.
Opis merytoryczny: Mapa przedstawia województwa Rzeczpospolitej Obojga Narodów, które odpadły od niej w wyniku I rozbioru Polski w 1772 r. Są to województwa: witebskie, mścisławskie, połockie oraz część mińskiego i inflanckiego (ogółem 92 tys. km²). Mapa jest bardzo dokładna. Przedstawia liczne miasta, miasteczka, wsie, jeziora oraz rzeki z ręcznie zaznaczonymi na kolorowo granicami województw oraz konturem. Nazwy miejscowości są w języku polskim, województw po francusku. Między ramkami opisano strony świata: septten trion, midi, occident, orient. W lewym dolnym rogu mapy znajduje się kolorowy kartusz oraz napis: Longitude du premier Méridien 20 Degres à l'Ouest de celui de Paris, a w prawym dolnym rogu napis: Le mot See Signifie Lac. Skala mapy po przeliczeniu według podziałki umieszczonej na dole ramki wynosi około 1:1 300 000.
Historia: Mapa pochodzi z Atlas Universel dressé sur les meilleures cartes modernes. – Venise, Chez M. Remondini, 1776 [właściwie 1784]. Została sporządzona przez Paolo Santiniego z egzemplarza, który został opracowany w 1775 roku w oficynie spadkobierców Johanna Baptisty Homanna (1664-1724) niemieckiego rytownika i kartografa. W oficynie tej pracowali między innymi: Johann Michall Franz i J. G. Ebersperger, J. G. Gregory, J. Halmer Doppelmeyer, Lowitz, Hase i Tobias Mayer. W 1813 oficyna przeszła w ręce Krzysztofa Fembo. W 1784 Santini sprzedał płytki M. Remondini, którego nazwisko pojawia się na dole mapy wskazując, że jest to jej drugi stan. Paolo Santini (ok. 1729-1793) jest mylony z Francois [Francesco] Santinim włoskim kartografem i wydawcą map z siedzibą w Wenecji. Paolo był rytownikiem weneckim znanym z druków religijnych i prac kartograficznych. Do dziś nie wiadomo czy Paolo i Francois jest to ta sama osoba, krewni lub osoby zupełnie niezwiązane ze sobą. Obaj kartografowie byli aktywni mniej więcej w tym samym okresie i wydali mapy wcześniejszych francuskich kartografów. Obaj współpracowali również z wydawnictwem Venetian Remondini. Paolo był prawdopodobnie opatem. Wydaje się, że Francois Santini pracował intensywnie w Paryżu i jest związany z kilkoma francuskimi kartografami końca XVIII wieku, w tym z Rigobertem Bonne. Jego biura w Paryżu znajdowały się przy Rue St. Justine pres de L'Eglise. Carte de La Lithuanie Russienne została po raz pierwszy opublikowana w Atlas Universel dressé sur les meilleures cartes modernes. Atlas wydał w latach 1776-1784 Francois Santini wraz z Giuseppe Remondinim (1745-1811). Składa się z dwóch tomów wielkości 56 x 46 cm. Ma grawerowany alegoryczny tytuł, indeks map do każdego tomu, 136 dwustronnie grawerowanych map na pergaminie z ręcznie rysowanymi konturami. Remondini opublikował swoje wydanie Atlasu Universal... kupując płyty Santiniego. W wydaniu Atlas Universal... brali również udział: G. R. de Vaugondy spadkobierca oficyny Sansona wraz z synem Diderem, geografem królewskim na dworze francuskim, S. Janvier francuski geograf oraz J. N. Bellinie francuski hydrograf. Rodzina Remondini działała w Wenecji od 1750 r. Zaliczali się do czołowych drukarzy i wydawców książek geograficznych i atlasów w XVIII w. Jako jedni z pierwszych wykorzystywali do produkcji papier. Drukowali wysokiej jakości atlasy i książki geograficzne. Współpracowali z wieloma utalentowanymi rytownikami m.in. z Paolo Santini. Mapa Carte de La Lithuanie Russienne qui comprend les Palatinats de Livonie, de Witepsk, de Miscislaw, et une partie de ceux de Polock et de Minsk cédés par la Pologne à la Russie jest cenna nie tylko z powodu dokładnego przedstawienia ziem utraconych przez Rzeczpospolitą w 1772 r., ale również ze względu na unikatowość. W Polsce znajduje się w Bibliotece Narodowej i od niedawna w Bibliotece Uniwersyteckiej w Białymstoku. Można ją również znaleźć w zbiorach Uniwersytetu w Bernie (Szwajcaria), Muzeum Polskim w Rapperswilu oraz Bibliotece Uniwersytetu w Wilnie.
Słowa kluczowe: Litwa 18 w. mapy • mapy ogólnogeograficzne 18 w.
Sygnatura: K-2216
Przypisy:
