Spis treści

Przedmowa ... 9

Przedmowa do trzeciego wydania ... 10

Wprowadzenie ... 11

Ćwiczenia ... 22

Rozdział I. Alfabet ... 23

Rozdział II. Fonetyka i fonologia ... 27

1. Wstęp. Głoska i fonem ... 27

2. Samogłoski polskie ... 31

2.1. Charakterystyka typologiczna ... 31

2.2. Polskie samogłoski ustne - samogłoskowe fonemy ustne ... 32

2.3. Polskie samogłoski nosowe - samogłoskowe fonemy nosowe ... 35

3. Spółgłoski polskie ... 39

3.1. Charakterystyka typologiczna ... 39

3.2. Polskie spółgłoski twarde ... 42

3.3. Polskie spółgłoski miękkie ... 45

3.3.1. Głoski zmiękczone. Palatalność asynchroniczna ... 45

3.3.2. Właściwe spółgłoski miękkie ... 47

3.3.2.1. Spółgłoski miękkie środkowojęzykowe ... 47

3.3.2.2. Spółgłoski miękkie przedniej ęzykowe ... 50

4. Elementy fonotaktyki. Asymilacja, redukcja, dysymilacja ... 51

5. Akcent w języku polskim ... 57

6. Alfabet fonetyczny ... 60

Zalecana literatura ... 65

Rozdział III. Morfologia - zagadnienia ogólne ... 66

1. Morfem i wyraz. Typy morfemów. Allomorfizm ... 66

2. Fleksja a słowotwórstwo ... 73

3. Fleksja a aglutynacja ... 77

4. Fleksja syntetyczna i analityczna ... 80

5. Kategorie morfologiczne ... 82

5.1. Kłopoty z definicją ... 82

5.2. Typologia kategorii morfologicznych ... 83

5.3. Kategorie werbalne ... 85

5.4. Kategorie imienne ... 93

6. Części mowy ... 100

6.1. Podstawy klasyfikacji ... 101

6.2. Klasyfikacja semantyczna Tadeusza Milewskiego ... 102

6.3. Klasyfikacja fleksyjna Zygmunta Saloniego ... 103

6.4. Klasyfikacja składniowa Romana Laskowskiego ... 108

7. Ćwiczenia ... 110

Zalecana literatura ... 111

Rozdział IV. Odmiana ... 112

1. Czasownik ... 112

1.1. Wstęp ... 112

1.2. Paradygmaty koniugacji polskiej ... 115

1.2.1. Obraz koniugacji w ujęciu Jana Tokarskiego ... 115

1.2.2. Ujęcie Romana Laskowskiego ... 118

1.3. Budowa tematów czasownikowych ... 119

1.3.1. Tematy supletywne ... 119

1.3.2. Wymiany (altemacje) głoskowe ... 121

1.3.3. Jeden czy dwa tematy? ... 122

1.4. Pary aspektowe i imiesłowy ... 124

2. Rzeczownik ... 126

2.1. Klasy deklinacyjne ... 126

2.2. Przegląd końcówek wspólnofunkcyjnych ... 132

2.2.1. Liczba pojedyncza - deklinacja męska (nijaka) ... 132

2.2.2. Liczba pojedyncza - deklinacja żeńska ... 134

2.2.3. Liczba mnoga ... 135

3. Zaimek ... 137

3.1. Cechy definicyjne ... 137

3.2. Zaimki osobowe; zwrotny się ... 138

3.3. Zaimki nieokreślone i przeczące ... 141

3.4. Zaimki wskazujące ... 142

3.5. Zaimki dzierżawcze ... 143

3.6. Zaimki pytajno-względne ... 144

4. Przymiotnik ... 145

4.1. Deklinacja ... 145

4.2. Stopniowanie przymiotników ... 147

5. Liczebnik ... 149

5.1. Charakterystyka ogólna ... 149

5.2. Odmiana liczebników głównych ... 151

5.2.1. Liczebniki jeden - cztery ... 151

5.2.2. Liczebniki określone pięć - dziewięćset; liczebniki nieokreślone ... 152

5.2.3. Liczebniki zero, tysiąc, milion i wyższe ... 153

5.3. Liczebniki zbiorowe ... 153

5.4. Liczebniki porządkowe ... 155

6. Ćwiczenia ...155

Zalecana literatura ... 156

Rozdział V. Słowotwórstwo ... 157

1. Miejsce słowotwórstwa w systemie języka ... 157

2. Analiza słowotwórcza ... 165

2.1. Derywacja a pochodnośc genetyczna; słowotwórstwo synchroniczne a diachroniczne ...165

2.2. Podstawowe terminy synchronicznej analizy derywatów ... 167

3. Przegląd formantów ... 177

4. Rodzaje słowotwórstwa ... 189

4.1. Adaptacja ... 189

4.2. Derywacja właściwa ... 192

4.3. Kompozycja ... 195

5. Funkcjonalne klasy derywatów ... 199

5.1. Funkcja tekstotwórcza ... 201

5.2. Funkcja semantyczna ... 204

5.3. Funkcja pragmatyczna ... 208

6. Jednostki systemu słowotwórczego ... 213

6.1. Gniazdo słowotwórcze ... 213

6.2. Paradygmat słowotwórczy ... 216

6.3. Typ słowotwórczy ... 222

6.4. Kategoria słowotwórcza ... 230

7. Ćwiczenia ... 236

Zalecana literatura ... 237

Rozdział VI. Składnia ... 238

1. Jednostki analizy składniowej ... 238

1.1. Zdanie i wypowiedzenie ... 238

1.2. Minimalna jednostka składni - człon syntaktyczny ... 241

1.3. Grupa składniowa (fraza) ... 244

1.4. Ćwiczenia ... 246

2. Związki składniowe. Akomodacja ... 246

2.1. Związki strukturalne, linearne i semantyczne ... 246

2.2. Akomodacja składniowa ... 248

2.3. Ćwiczenia ... 252

3. Konotacja ... 253

3.1. Rozumienie konotacji ... 253

3.2. Rodzaje konotacji ... 254

3.3. Charakterystyka części mowy z punktu widzenia konotacji ... 257

3.4. Ćwiczenia ... 259

4. Zdanie pojedyncze. Problem części zdania ... 260

4.1. Kryteria opisu części zdania ... 260

4.2. Podmiot ... 262

4.3. Orzeczenie ... 267

4.4. Przydawka ... 269

4.5. Dopełnienie ... 274

4.6. Okolicznik ... 278

4.7. Ćwiczenia ... 282

5. Zdanie złożone ... 283

5.1. Definicja zdania złożonego ... 283

5.2. Parataksa ... 287

5.3. Hipotaksa ... 290

5.4. Zdania wielokrotnie złożone - ćwiczenia ... 300

Zalecana literatura ... 301

Źródła cytatów ... 301

Zakończenie ... 302

Klucz do ćwiczeń ... 304

Indeks ważniejszych terminów ... 312