Spis treści
Uwagi wstępne ......................................................... 11
I. Przedmiot historii myśli ekonomicznej .................................... 13
II. Myśl ekonomiczna starożytności......................................... 15
1. Myśl ekonomiczna w starożytnej Grecji ........................... 16
2. Myśl ekonomiczna w starożytnym Rzymie ......................... 18
III. Myśl ekonomiczna feudalizmu......................................... 21
1. Poglądy ekonomiczne kanonistów ................................ 22
2. Opozycja w stosunku do scholastycznej myśli społeczno-ekonomicznej .... 24
IV. Merkantylizm....................................................... 28
1. Źródła bogactwa kraju ......................................... 29
2. Warunki rozwoju gospodarczego kraju - polityka ekonomiczna
państwa..................................................... 29
3. Główni przedstawiciele merkantylizmu w poszczególnych krajach ......31
V.. Ekonomia preklasyczna w Anglii........................................ 33
1. William Petty ................................................34
2. David Hume ........................................-......... 35
3. John Locke .................................................. 36
4. Dudley Norm ................................................ 36
5. James Steuart................................................. 37
VI. Fizjokratyzm ....................................................... 38
1. Koncepcja porządku naturalnego Francoisa Quesnaya ................ 39
2. Tablica ekonomiczna Francoisa Quesnaya.......................... 41
3. Kontynuatorzy poglądów Francoisa Quesnaya ...................... 42
4. Idee fizjokratów w Polsce....................................... 42
VII. Angielska ekonomia klasyczna........................................ 44
1. Adam Smith ................................................. 44
a. Koncepcja interesu osobistego................................. 44
b. Koncepcja praw ekonomicznych............................... 45
c. Bogactwo narodu i czynniki jego wzrostu........................ 45
d. Teoria wartości i podziału dóbr ................................ 46
e. Teoria cen ................................................. 47
f. Teoria płacy roboczej ........................................ 47
g. Rola akumulacji w rozwoju gospodarczym....................... 47
h. Zagadnienia pieniądza ....................................... 48
i. Wymiana zagraniczna........................................ 48
2. David Ricardo................................................ 49
a. Teoria wartości............................................. 50
b. Teoria podziału dóbr......................................... 50
c. Teoria płac ................................................ 51
d. Teoria zysku ............................................... 51
e. Teoria renty gruntowej....................................... 52
f. Teoria rozwoju gospodarczego................................. 52
g. Teoria pieniądza i wymiany międzynarodowej.................... 53
VIII..Drobnomieszczańska myśl ekonomiczna ............................... 56
1. Przedmiot ekonomii ........................................... 56
2. Teoria pauperyzmu ............................................ 57
3. Teoria kryzysów ekonomicznych................................. 58
4. Granice rozwoju kapitalizmu .................................... 58
5. Pozytywny program rozwoju gospodarczego ....................... 59
DC: Ekonomia poklasy ćma ............................................... 61
1. Jean Baptiste Say ............................................. 61
a. Teoria wartości............................................. 62
b. Teoria podziału dóbr......................................... 62
c. Prawo rynków Saya i teoria rozwoju gospodarczego ............... 62
2. Ciaude Frederic Bastiat......................................... 63
3. James Mili................................................... 64
4. John Stuart Mili............................................... 64
5. William Nassau Senior ......................................... 66
6. Thomas Robert Malthus ........................................ 66
7. Henry C. Carey............................................... 68
8. Johann Heinrich von Thunen .................................... 69
X. Socjalizm utopijny.................................................... 70
1. Krytyka kapitalizmu ........................................... 70
2. Wizja socjalizmu.............................................. 71
a. Socjalizm scentralizowany.................................... 71
b. Rozwiązania kooperatywistyczne .............................. 72
3. Socjalizm ricardiański.......................................... 72
XI. Socjalizm drobnomieszczański......................................... 74
1. Jean Joseph Louis Blanc........................................ 74
2. Pierre Joseph Proudhon ........................................ 75
XII.. Myśl ekonomiczna w Niemczech w końcu XVIII i w XIX wieku..................... 77
1. Szkoła narodowa.............................................. 78
2. Szkoła historyczna ............................................ 79
a. Przedstawiciele starszej szkoły historycznej ...................... 81
b. Przedstawiciele młodszej szkoły historycznej..................... 81
XUI..Polska myśl ekonomiczna w pierwszej polewie XIXwieku......................... 84
1. Koncepcje reform społeczno-gospodarczych i program rozwoju:,
ekonomicznego......................................... 85
a. Wawrzyniec Surowiecki...................................... 85
b. Dominik Krysiński.......................................... 85
c. Fryderyk Skarbek........................................... 86
2. Popowstaniowy nurt myśli społeczno-ekonomicznej ................. 86
a. Nurt rewolucyjno-demokratyczny .............................. 87
b. Nurt reformistyczno-zachowawczy ............................. 88
c. Nurt drobnomieszczański..................................... 89
XIV. Marksowski system ekonomii................................................ 90
1. Działalność naukowa Karola Marksa i Fryderyka Engelsa ............. 90
2. Teoria ekonomiczna Karola Marksa............................... 91
a. Historyczny charakter kategorii i praw ekonomicznych............. 91
b. Teoria wartości dodatkowej i podziału dochodu ................... 91
c. Teoria akumulacji kapitału.................................... 92
3. Ocena marksizmu ............................................. 92
XV. Kierunek subiektywno-marginalistyczny w teorii ekonomii. Ekonomia po roku 1870.... 95
1. Tło społeczno-gospodarcze powstania kierunku ..................... 95
2. Założenia metodologiczne kierunku............................... 96
a. Mikroekonomiczny punkt widzenia............................. 96
b. Subiektywizm.............................................. 97
c. Uznanie prymatu konsumpcji ........................... 97
d. Zastosowanie rachunku marginalnego
- głównego narzędzia analitycznego ekonomii.................... 97
e. Analiza funkcyjna - badająca współzależność zjawisk ekonomicznych... 97
3. Szkoła austriacka zwana psychologiczną........................... 98
a. Prekursorzy szkoły austriackiej ................................ 98
b. Główni przedstawiciele szkoły austriackiej...................... 98
c. Przedmiot ekonomii........................................ 99
d. Teoria użyteczności krańcowej ............................... 99
e. Teoria podziału dochodu narodowego.......................... 100
f. Koncepcja ceny Eugena von Bohm Bawerka .................... 101
g. Teoria kosztów alternatywnych Friedricha Wiesera ............... 101
h. Przedstawiciele szkoły psychologicznej w Polsce................. 102
4. Szkoła lozańska zwana matematyczną............................ 103
a. Prekursor szkoły Antoine Augustin Coumot..................... 103
b. Ekonomia czysta szkoły lozańskiej ............................ 104
c. Leon Walras .............................................. 105
d. Yilfredo Pareto ............................................ 106
e. Enrico Barone............................................. 108
f. Przedstawiciele szkoły lozańskiej w Polsce...................... 108
5. Szkoła neoklasyczna (anglo-amerykańska)........................ 109
a. William S. Jevons.......................................... 109
b. AlfredMarshall ........................................... 110
- Teoria cen i kosztów ...................................... 110
- Teoria pieniądza ......................................... 114
c. John Bates Ciark........................................... 114
d. John Richard Hicks ........................................ 116
e. Równowaga przedsiębiorstwa w szkole neoklasycznej............. 117
f. Teoria wzrostu gospodarczego w ekonomii marginalnej............ 119
g. Neoklasycyzm w Polsce .................................... 120
6. Szkoła szwedzka zwana sztokholmską............................ 121
a. Knut Wicksell............................................. 122
b. Gustaw Cassel ............................................ 123
XVI. Socjalistyczna mysi ekonomiczna na przełomie XIX i XX wieku............ 124
1. Rewizja marksizmu........................................... 124
2. Marksistowska myśl ekonomiczna............................... 126
a. Karol Kautsky............................................. 126
b. Ludwik Krzywicki......................................... 127
c. Rudolf Hilferding.......................................... 127
d. Róża Luksemburg.......................................... 129
e. Włodzimierz Iljicz Lenin .................................... 130
XVII. Polska mysi ekonomiczna w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku..... 132
1. Pozytywizm................................................. 132
2. Kierunki i nurty myślowe na uniwersytetach polskich ...............133
3. Radykalni demokraci ......................................... 134
4. Marksizm .................................................. 135
5. Rewizja marksizmu........................................... 136
6. Koncepcje kooperacji......................................... 136
XVIII. Kierunki ekonomii wywodzące się z neoklasycyzmu .................... 138
1. „Ekonomia dobrobytu"........................................ 138
a. Koncepcja racjonalnego gospodarowania Artura C. Pigou z punktu
widzenia wzrostu dobrobytu ekonomicznego społeczeństwa........ 139
b. Tendencje rozwojowe teorii ekonomii dobrobytu................. 140
c. Państwo dobrobytu......................................... 144
2. Teoria niedoskonałej i monopolistycznej konkurencji................ 145
a. Krytyka założeń i twierdzeń teorii doskonałej konkurencji ze strony Piero Sraffy, Joan V. Robinson i Edwarda H. Chamberlina ......... 145
b. Formy rynku.............................................. 147
c. Następstwa niedoskonałej konkurencji ......................... 149
XIX. Mysi ekonomiczna w Związku Radzieckim.............................151
1. Zagadnienia rachunku ekonomicznego ........................... 152
2. Mechanizm funkcjonowania gospodarki .......................... 152
3. Koncepcje wzrostu gospodarczego............................... 154
4. Okres „kultu jednostki" ....................................... 155
XX. John Maynard Keynes i keynesizm.................................... 157
1. Metoda badań ............................................... 157
2. Model J. Keynesa ............................................ 158
3. Mnożnik inwestycyjny ........................................ 160
4. Teoria cyklu koniunkturalnego.................................. 162
5. Teoria stagnacji sekulalnej ...................................... 162
6. Wnioski płynące z teorii J. Keynesa dla polityki ekonomicznej państwa.... 163
a. Pośrednie środki interwencji państwa .......................... 163
b. Bezpośrednie środki interwencji państwa ....................... 163
7. Lewicowy i prawicowy keynesizm ..............................164
XXI. Teorie cyklu koniunkturalnego, wzrostu i rozwoju gospodarczego .......... 166
1. Narzędzia analizy dynamicznej ................................. 166
a. Dynamizacja mnożnika inwestycyjnego ........................ 166
b. Zasada przyspieszenia (akcelelator)............................ 167
c. Współczynnik kapitałowy ................................... 167
2. Teorie cyklu koniunkturalnego.................................. 168
a. Teoria niedostatecznego popytu............................... 169
b. Teoria inwestycyjna (przeinwestowania)........................ 169
c. Teoria monetarno-kredytowa................................. 169
d. Model cyklu Samuelsona-Hicksa.............................. 170
3. Teorie wzrostu gospodarczego .................................. 171
a. Model wzrostu Roya F. Harroda .............................. 171
b. Model wzrostu Evseya D. Domara ............................ 172
c. Ocena teorii wzrostu gospodarczego ........................... 174
4. Teorie rozwoju gospodarczego.................................. 175
a. Teoria rozwoju gospodarczego Josepha Schumpetera.............. 175
b. Teoria stagnacji sekulamej................................... 178
c. Teorie strukturalnych przemian kapitalizmu ..................... 179
- Teoria kapitalizmu ludowego ............................... 179
- Teoria siły równoważącej .................................. 180
d. Teorie rozwoju krajów zapóźnionych gospodarczo................ 180
- Teorie rozwoju przez handel ................................181
- Teorie rozwoju inicjowanego ...............................181
XXII. Próby neoklasycznej syntezy w ekonomii XX wieku ..................... 183
XXIII. Instytucjonalizm i neoinstytucjonalizm .............................. 186
1. Przedstawiciele instytucjonalizmu ............................... 186
a. ThorsteinVeblen ........................................... 186
b. John Rogers Commons .....................................188
c. Wesley Clair Mitchell....................................... 189
d. John Maurice Ciark ........................................ 189
2. Przedstawiciele neoinstytucjonalizmu ............................ 189
a. John Kenneth Galbraith ..................................... 190
b. Ciarence E. Ayers..........................................191
c. Gerhard Colm............................................. 192
d. Gunnar Myrdal............................................ 192
XXIV. Neoliberalizm................................................... 194
1. Społeczna gospodarka rynkowa (ordoliberalizm) ................... 194
2. Szkoła londyńska ............................................ 196
3. Szkoła chicagowska (monetaryzm) .............................. 197
XXV. Polska myśl ekonomiczna okresu międzywojennego..................... 199
1. Ekonomia akademicka......................................... 199
2. Instytuty badawcze ........................................... 201
XXVI. Spółdzielczość i jej ewolucja w gospodarce rynkowej ................... 203
1. Istota spółdzielczości.......................................... 203
2. Prekursorzy i propagatorzy spółdzielczości ........................ 204
3. Typy spółdzielczości i jej ewolucja............................... 205
4. Restrukturyzacja spółdzielczości w Polsce......................... 211
XXVII. Agraryzm w teorii ekonomii....................................... 214
1. Społeczno-ekonomiczne podłoże agraryzmu ....................... 214
2. Teoretyczne podstawy agraryzmu w Polsce ........................ 216
3. Ocena agraryzmu............................................. 218
XXVIII. Etatyzm w polityce ekonomicznej.................................. 220
1. Istota etatyzmu .............................................. 220
2. Etatyzm w ujęciu historycznym ................................. 221
3. Etatyzm w krajach zapóźnionych gospodarczo ..................... 223
XXIX. Katolicka mysi społeczno-ekonomiczna w XIX i XX wieku............... 224
1. Zachowawczy nurt katolickiej myśli społeczno-ekonomicznej......... 224
2. Reformatorski nurt katolickiej myśli społeczno-ekonomicznej......... 225
a. Nurt indywidualistyczno-liberalny............................. 226
b. Nurt interwencjonizmu...................................... 226
3. Oficjalna doktryna Kościoła katolickiego ......................... 228
Bibliografia .......................................................... 235