SPIS TREŚCI

Wprowadzenie — Andrzej Jaczewski ... 5

I. Człowiek w czasie i przestrzeni — Andrzej Malinowski ... 7

1. Miejsce człowieka w świecie zwierząt ... 7

2. Rozwój rodowy człowieka — antropogeneza ... 9

3. Ewolucja rodzaju Homo — etap pitekantropa ... 10

4. Zróżnicowanie rasowe człowieka ... 13

5. Zróżnicowanie budowy ciała człowieka—konstytucja ... 19

6. Dymorfizm płciowy ... 21

II. Znaczenie etologii dla pedagogiki — Zuzanna Stromenger ... 24

1. Wrodzone — nabyte ... 25

2. Wpajanie, czyli imprinting ... 28

3. Agresywność (popęd agresji) ... 29

4. Terytorialność i znakowanie ... 31

5. Nadrzędność i podporządkowanie — organizacja grup ... 35

6. Rytualizacja ... 38

7. Więzi międzyosobnicze ... 41

8. Płciowość ... 46

III. Genetyczne i środowiskowe czynniki rozwoju człowieka — Irmina

Mięsowicz ... 55

1. Przekazywanie materiału genetycznego ... 55

2. Przekazywanie materiału genetycznego w komórkach somatycznych .59

3. Przekazywanie materiału genetycznego do komórek generatywnych .61

4. Powstawanie komórek generatywnych ... 62

5. Mechanizm przekazywania informacji w biosyntezie białek ... 64

6. Przyczyny i skutki zaburzeń i anomalii genowych oraz chromosomowych ... 68

7. Geny a cechy. Genetyczne sterowanie rozwojem ... 71

8. Środowisko człowieka ... 75

9. Wzajemne oddziaływanie czynników dziedzicznych i środowiskowych ... 78

IV. Wybrane zagadnienia z demografii i epidemiologii — Barbara Woynarowska, Maria Pultorak ... 81

1. Wybrane zagadnienia z demografii ... 81

2. Wybrane zagadnienia z epidemiologii ... 85

V. Zdrowie, edukacja do zdrowia, promocja zdrowia — Barbara Woynarowska ... 106

1. Zdrowie ... 107

2. Zachowania zdrowotne i styl życia ... 112

3. Profilaktyka ... 117

4. Edukacja do zdrowia (zdrowotna) ... 120

5. Promocja zdrowia ... 133

6. Szkoła promująca zdrowie ... 139

VI. Higiena pracy ucznia, zmęczenie, wypoczynek — Aniela Mandrowska--Xinxo, Lech Zdunkiewicz ... 150

1. Higiena pracy ucznia ... 150

2. Zmęczenie ... 168

3. Wypoczynek ... 174

VII. Seksualizm i wychowanie seksualne — Andrzej Jaczewski ... 186