Spis treści
Wykaz skrótów....13
Słowo wstępne..... 15
CZĘŚĆ PIERWSZA PRAWO PRYWATNE ... 17
Rozdział pierwszy Zarys historii prawa prywatnego .... 19
1. Prawo sądowe a prawo prywatne....... 19
2. Prawo rzymskie we wczesnym średniowieczu ...... 20
3. Digesta justyniańskie ..... 21
4. Średniowieczni juryści.... 21
5. Corpus Iuris Civilis i recepcja prawa rzymskiego ......22
6. Pojęcie i znaczenie prawa kanonicznego ...... 23
7. Corpus Iuris Canonici...... 23
8. Prawo staropolskie i próby jego kodyfikacji... 24
9. O kłopotach z kodyfikacją i pierwszych jej próbach.... 26
10. Kodeks Napoleona...... 27
11. Kolejne kodeksy i pandektyści... 28
12. Komisja Kodyfikacyjna ..... 29
Rozdział drugi Prawo osobowe..... 31
1. Zdolność prawna ..... 31
1.1. Nabycie zdolności prawnej ....32
1.2. Utrata zdolności prawnej..... 32
1.3. Ograniczenia zdolności prawnej..... 33
2. Zdolność do czynności prawnych ..... 34
3. Osoby prawne ...... 36
3.1. Teoretyczne koncepcv osób prawnych .... 36
3.2. Systemy powstawania osób prawnych ..... 37
3.3. Rodzaje osób prawnych .... 38
Rozdział trzeci Prawo małżeńskie, rodzinne i opiekuńcze..... 39
1. Osobowe prawo małżeńskie..... 39
1.1. Zagadnienia wstępne...... 39
1.2. Systemy osobowego prawa małżeńskiego...... 41
1.3. Ewolucja formy zawierania małżeństwa ......42
1.3.1. Wczesne średniowiecze...... 42
1.3.2. Późne średniowiecze ...... 43
1.3.3. Czasy nowożytne....... 44
1.3.4. Druga Rzeczpospolita .......45
2. Majątkowe prawo małżeńskie........ 46
2.1. Pojęcia..... 46
2.2. Majątkowe systemy małżeńskie ..... 47
2.2.1. Wspólność majątkowa....... 47
2.2.2. Ograniczona wspólność majątkowa ....47
2.2.3. Rozdzielność majątkowa ......48
2.2.4. Rzymski system posagowy ....... 49
2.2.5. System rządu posagowego...... 49
2.3. Regulacje kodeksowe ...... 50
3. Prawo rodzinne .... 51
4. Prawo opiekuńcze ....... 54
Rozdział czwarty Prawo rzeczowe..... 57
1. Pojęcie prawa rzeczowego ..... 57
1.1. Definicja....... 57
1.2. Bezwzględny charakter praw rzeczowych ......57
1.3. Zamknięty katalog praw rzeczowych ......58
1.4. Dalsza charakterystyka praw rzeczowych ...... 58
1.5. Schemat zagadnień z historii prawa rzeczowego ....58
2. Pojęcie i rodzaje rzeczy..... 59
3. Ewolucja pojęć własności i posiadania .... 60
3.1. Prawo rzymskie epoki klasycznej..... 60
3.2. Prawo epoki feudalizmu ..... 61
3.2.1. Własność........61
3.2.2. Posiadanie....... 63
3.2.3. Przemiany w zakresie prawa rzeczowego w okresie późnego średniowiecza i w czasach nowożytnych....... 64
3.3. Prawo w epoce państwa liberalnego (w XIX-XX w.) ..... 65
3.3. l. Pozytywne definicje prawa własności ...... 66
3.3.2. Negatywne definicje prawa własności..... 66
3.3.3. Definiowanie prawa własności od schyłku XIX w..... 67
4. Procesowa ochrona posiadania .......68
4.1. Jednolity proces petytoryjny....... 68
4.2. Kształtowanie się odrębnych procesów: petytoryjnego
i posesoryjnego..... 68
5. Ograniczenia prawa własności .... 71
5.1. Prawo bliższości (ius propinquitatis} ... 71
5.2. Regalia ..... 72
5.3. Prawo sąsiedzkie.... 72
5.4. Ordynacje .....73
5.5. Ograniczenia wynikające ze szczególnych przepisów prawa ... 73
6. Nabycie prawa własności.... 74
6.1. Pierwotne nabycie prawa własności..... 74
6.2. Pochodne nabycie prawa własności ...... 75
7. Ograniczone prawa rzeczowe ..... 78
7.1. Wolności..... 78
7.2. Użytkowanie...... 79
7.3. Ciężary realne..... 79
7.4. Zastaw ..... 80
8. Hipoteka — pojęcie i historyczne odmiany.... 81
8.1. Zasady prawa hipotecznego..... 81
8.2. Rozwój historyczny instytucji hipoteki.... 82
9. Księgi wieczyste.... 83
Rozdział piąty Prawo zobowiązań..... 85
1. Rozwój historyczny prawa zobowiązań..... 85
2. Pojęcie stosunku zobowiązaniowego...... 86
2.1. Definicja zobowiązania...... 86
2.2. Podmioty stosunku zobowiązaniowego ..... 87
2.3. Przedmiot stosunku zobowiązaniowego .... 88
3. Źródła zobowiązań...... 88
3.1. Zagadnienia wstępne..... 88
3.2. Umowy..... 89
3.3. Zasada swobody umów ..... 90
3.4.Delikty.......90
4. Wygaśnięcie zobowiązania ..... 91
5. Zasady odpowiedzialności cywilnej .... 92
6. Sposoby utwierdzania i umacniania umów ...... 93
6.1. Utwierdzenie umowy.... 93
6.2. Umocnienie umowy...... 93
7. Najczęściej spotykane umowy .... 94
7.1. Sprzedaż (emptio-venditio) .... 94
7.2. Darowizna (donatio)..... 94
7.3. Umowa o dzieło (locatio-conductio operis faciendi) ......95
7.4 Umowa zlecenia (mandatum)... 95
7.5. Najem (locatio-conductio)..... 95
7.6. Umowa dzierżawy...... 95
7.7. Pożyczka (mutuum) ... 96
8. Polski Kodeks zobowiązań z 1933 r...... 96
8.1. Prace kodyfikacyjne ........ 96
8.2. Charakterystyka Kodeksu zobowiązań ...... 97
Rozdział szósty Prawo handlowe...... 98
1. Historyczny rozwój prawa handlowego ..... 98
2. Instytucje prawa handlowego ..... 99
2.1. Spółki..... 99
2.2. Giełda ..... 100
2.3.Weksel ......100
2.4. Czek..... 101
3. Nowożytne kodyfikacje prawa handlowego..... 101
3.1. Zasady...... 101
3.2. Przegląd kodyfikacji....... 102
3.2.1. Code de commerce (1807 r.)..... 102
3.2.2. Powszechny niemiecki Kodeks handlowy (1861 r.)..... 102
3.2.3. Handelsgesetzbuch — HGB (1897 r.) .... 103
3.2.4. Polski Kodeks handlowy (1934 r.)..... 103
Rozdział siódmy Prawo pracy..... 105
1. Rozwój historyczny .... 105
2. Ewolucja praw i obowiązków stron stosunku pracy .............. 107
Rozdział ósmy Prawo spadkowe .....111
1. Zagadnienia wstępne .....111
2. Dziedziczenie beztestamentowe ..... 112
3. Dziedziczenie testamentowe ...... 116
3.1. Rozwój historyczny ...... 116
3.2. Forma testamentu ...... 117
3.3. Treść testamentu.... 118
3.4. Zachowek i rezerwa....... 118
4. Dziedziczenie kontraktowe ..... 119
CZĘŚĆ DRUGA
PRAWO KARNE..... 121
Rozdział pierwszy Zagadnienia wstępne....... 123
1. Pojęcie prawa karnego ...... 123
2. Historyczny rozwój prawa karnego..... 123
Rozdział drugi Przestępstwo ..... 127
1. Pojęcie przestępstwa ...... 127
1.1. Materialne ujęcie przestępstwa .....127
1.2. Formalne ujęcie przestępstwa .... 128
2. Podział przestępstw ...... 129
2.1. Przestępstwa prywatne ...... 129
2.2. Przestępstwa publiczne..... 130
3. Rodzaje przestępstw ..... 131
3.1. Przestępstwa publiczne ..... 131
3.1.1. Przestępstwa przeciwko władcy i państwu .... 131
3.1.2. Przestępstwa przeciwko religii panującej..... 132
3.1.3. Przestępstwa skarbowe.... 133
3.1.4. Przestępstwa urzędnicze ..... 133
3.1.5. Przestępstwo czarów..... 134
3.2. Przestępstwa prywatne ...... 134
3.2.1. Przestępstwa przeciwko życiu .... 134
3.2.2. Uszkodzenia ciała .... 134
3.2.3. Gwałty....... 134
4. Podstawy odpowiedzialności karnej ..... 135
4.1. Ewolucja pojęcia odpowiedzialności karnej ... 135
4.1.1. Prawo wczesnośredniowieczne ..... 135
4.1.2. Prawo późnośredniowieczne ... 136
4.1.3. Prawo włoskie ... 136
4.1.4. Prawo staropolskie .... 137
4.1.5. Koncepcje doktrynalne (XIX-XX w.) ....137
4.2. Wina i jej szczególne rodzaje .... 138
5. Przyczyny bezkarności...... 141
5.1. Okoliczności wyłączające bezprawność czynu
-tzw. kontra typy..... 141
5.1.1. Obrona konieczna (defensio) .... 141
5.1.2. Stan wyższej konieczności..... 142
5.1.3. Pozostałe okoliczności wyłączające bezprawność czynu.... 143
5.2. Przyczyny braku bądź ograniczenia winy sprawcy ...... 145
5.2.1. Nieletniość ...... 145
5.2.2. Niepoczytalność..... 146
5.2.3. Pozostałe przyczyny braku bądź ograniczenia
winy sprawcy..... 147
6. Formy popełnienia przestępstwa ..... 147
6.1. Usiłowanie ..... 148
6.1.1. Problem karalności złego zamiaru...... 148
6.1.2. Kształtowanie się współczesnej definicji usiłowania..... 149
6.2. Formy zjawiskowe popełnienia przestępstwa ... 150
6.2.1. Średniowiecze—czasy nowożytne.... 151
6.2.2. Zmiany odpowiedzialności w okresie od XVIII do XX w... 151
6.2.3. Polski Kodeks karny z 1932 r. .... 151
Rozdział trzeci Kara ..... 153
1. Pojęcie kary ... 153
2. Racjonalizacja kary .... 153
2.1. Racjonalizacja religijna .... 153
2.2. Racjonalizacja sprawiedliwościowa .... 154
2.3. Racjonalizacja prewencyjna .... 155
3. Zasady wymiaru kary... 156
4. Sposoby określania kary..... 158
4.1. Bezwzględnie nieokreślona kara..... 158
4.2. Bezwzględnie określona kara .... 159
4.3. Względnie określona kara.... 159
5. Katalog kar.... 160
5.1. Kara śmierci.... 161
5.2. Kary na czci ....163
5.3. Kara pozbawienia wolności..... 164
5.4. Kary okaleczające i cielesne ...... 166
5.5. Kary majątkowe .... 166
6. Środki zabezpieczające .... 168
Rozdział czwarty Historia źródeł i nauki prawa karnego.... 170
1. Nowożytne kodyfikacje karne.... 170
1.1. Carolina.... 170
1.2. Kodeksy drugiej polowy XVIII i XIX w.... 172
1.3. Kodeksy karne Królestwa Polskiego .... 174
1.4. Polski Kodeks karny z 1932 r.... 175
2. Historyczny rozwój doktryn prawa karnego ..... 178
CZĘŚĆ TRZECIA PRAWO PROCESOWE .... 181
Rozdział pierwszy Zagadnienia wstępne...183
1. Podstawowe pojęcia..... 183
1.1. Prawo procesowe ....... 183
1.2. Strony postępowania .... 183
2. Zasady procesowe .....184
3. Zarys rozwoju prawa procesowego ...191
Rozdział drugi Proces cywilny... 193
1. Proces rzymsko-kanoniczny ... 193
2. Polski proces ziemski... 195
10
Rozdział szósty Kodyfikacje procedur sądowych (XVIII-XX wiek) ... 229
Bibliografia....... 235
Indeks nazwisk ..... 237
Indeks rzeczowy.......... 241
Indeks haseł obcojęzycznych.......249
Paremie łacińskie ....255