Spis treści

Nota biograficzna ................................................ 9

Od Wydawcy ................................................... 11

I. Wprowadzenie ................................................ 15

II. Jednostka jako podmiot prawa wspólnotowego .................... 19

A. Skutek bezpośredni i nadrzędność ............................. 19

B. Traktat jako konstytucja ..................................... 24

C. Aktor sceny gospodarczej jako jednostka: zalążek obywatelstwa ... 27

III. Ochrona sądowa jednostki ..................................... 33

A. Skutek bezpośredni dyrektyw ................................. 34

B. Alternatywa dla zasady skutku bezpośredniego .................. 35

C. Jednolite środki ochrony uprawnień nadanych przez prawo

wspólnotowe ............................................... 36

D. W kierunku orzecznictwa opartego na środkach zaradczych ...... 40

IV. Porównanie konsekwencji wynikających dla jednostki ze współpracy międzyrządowej lub przekazania kompetencji Wspólnocie: przykład Trzeciego Filaru .......................... .45

A. Trzeci Filar a współpraca międzyrządowa ..................... 45

B. Trzeci Filar a proces wspólnotowy ............................ 47

C. Związek z prawem wspólnotowym ............................. 49

D. Kontrola Sądowa .......................................... 5 l

E. Natura instrumentów prawnych stosowanych w Trzecim Filarze . . .54 F. Zasada przejrzystości ....................................... 5 6

G. Konsekwencje dla jednostki wynikające z Trzeciego Filaru ....... 5 7

V. Polityka społeczna ............................................ 61

A. Pierwotne postanowienia traktatowe .......................... 61

B. Wczesne inicjatywy w dziedzinie polityki społecznej .............. 62

C. Jednolity Akt Europejski ..................................... 6 3

D. Wspólnotowa Karta Społeczna ............................... 6 5

E. Traktat o Unii Europejskiej a polityka społeczna ................. 6 8

F. Protokół nt. Polityki Społecznej i Umowa nt. Polityki Społecznej .... 6 9

1. Skutek Protokołu i Umowy ................................ 72

2. Moc obowiązująca Protokołu nt. Polityki Społecznej .......... 7 3

3. Czy Umowa stanowi część prawa wspólnotowego? ........... .75

4. Subsydiarność .......................................... 77

5. Przyszłość Umowy ....................................... 7 7

G. Protokół do Artykułu 119 .................................... 1 8

H. Biała Księga i Program Działań Społecznych 1995-1997 ......... 80

I. Przyszłość europejskiej polityki społecznej ...................... 84

VI. Instytucja obywatelstwa europejskiego .......................... 87

A. Charakter instytucji obywatelstwa Unii ........................ 87

1. Dynamiczny charakter obywatelstwa Unii ................... 90

2. Dodatkowe aspekty obywatelstwa Unii ...................... 90

B. Wymóg przynależności państwowej ............................ 91

C. Postanowienia TUE w sprawie obywatelstwa ................... 94

1. Prawo do swobodnego poruszania się i osiedlania ............ 96

2. Czy postanowienia Artykułu 8a(1) mają skutek bezpośredni? . . .98

3. Prawo do głosowania ................................... 104

4. Udział w wyborach samorządowych ........... ........... 105

5. Udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego .......... .107

6. Opieka dyplomatyczna i konsularna ....................... 107

7. Prawo do składania petycji i odwoływania się do

rzecznika praw obywatelskich (Ombudsmana) .............. .109

D. Prawa podstawowe ........................................111

E. Obywatele państw trzecich ..................................111

F. Podsumowanie ........................................... .114